Lễ tạ mộ cuối năm là gì?
Đây là phong tục tập quán truyền thống lâu đời của người Việt Nam. Mỗi năm cứ đến dịp cuối năm là người dân lại ra mộ làm lễ tạ mộ. Tạ mộ cuối năm và tảo mộ cuối năm có phải là một? Hiểu đúng để không nhầm lẫn
Lễ tạ mộ thường được tổ chức vào thời điểm cuối năm, từ ngày 23 tháng Chạp cho tới ngày 30 tháng Chạp. Lễ tạ mộ cuối năm có ý nghĩa tạ ơn thần linh đã cho ông bà tổ tiên nương nhờ, cũng là nhớ ơn người đã khuất, mời họ về nhà ăn Tết cùng con cháu.
Trong lễ tạ mộ, trước tiên người ta sẽ dọn dẹp lại mộ phần cho sạch sẽ, quang đãng, đặng đắp thêm đất cho mộ phần được đầy đặn, tránh việc chuột, rắn đào hang trong mộ, cũng tránh để cây cối mọc hoang trùm lên mộ.
Theo sách Táng Kinh, khi làm lễ tạ mộ, con cháu cần quan sát kĩ mộ phần, xem phong thủy âm trạch, nếu thấy những trường hợp như dưới đây thì cần phải tiến hành cải tạo mộ sớm:
– Mộ phần ở nơi trũng, thấp mà vô cớ nứt nẻ, bát hương vỡ nứt.
– Trong nhà có nam/ nữ hay gây điều tiếng, vướng họa thị phi; nhà có con cái ngỗ nghịch, hay ăn phải đồ độc, mắc bệnh điên cuồng, kiếp hại, hình trường.
– Nhân khẩu bất an, sự nghiệp thất bại, gia sản hao hụt.
– Mộ táng tại bát diệu sát, thủy khẩu chảy từ hoàng tuyền thủy (đại ý là nước chảy vào phần mộ).
Xong phần dọn dẹp, người ta sẽ tiến hành lễ cúng tạ mộ cuối năm. Lễ cúng này thường do các cụ già trong nhà đảm nhiệm. Lễ cúng có thể được tiến hành ở 2 nơi, miếu thần linh và mộ phần người thân của gia chủ. Nếu ở nghĩa trang không có miếu thần linh thì có thể làm lễ ở ngay khoảng đất trống gần mộ phần.
Ai nên đi làm lễ cúng tạ mộ cuối năm?
Theo lệ thường, lễ cúng tạ mộ thường do cao niên trong gia tộc đảm nhiệm, vì thế họ là những người không thể thiếu trong lễ cúng này. Ở những gia đình mà các cụ già sức khỏe yếu thì sẽ do người nam lớn tuổi, trưởng thành tiến hành.
Vào ngày làm lễ tạ mộ, con cái trong nhà, không phân biệt trai gái, dù là đi làm ăn xa cũng sẽ trở về để làm lễ. Trước kia những công việc này thường chỉ có các Đinh, tức nam giới trong gia đình, họ tộc tham gia nhưng ngày nay thì lệ đó không còn nữa.
Cha mẹ cũng có thể cho con nhỏ đi theo tạ mộ, vừa là để cho con cháu biết dần vị trí mộ phần của người thân nhà mình, vừa là để giáo dục con cháu về lòng hiếu thảo, tinh thần uống nước nhớ nguồn, kính trọng và hiếu đễ với tổ tiên.
Ai không nên đi tạ mộ?
Lễ tạ mộ cuối năm được tiến hành ở mộ phần, nghĩa trang, là nơi khá hoang vắng, âm khí vượng… nên nếu muốn đi tạ mộ thì đầu tiên cần phải xem xét về vấn đề sức khỏe.
Những người đang ốm yếu, mắc bệnh, phụ nữ có thai, phụ nữ trong kì “đèn đỏ”… thường sức khỏe không được tốt bằng người bình thường. Ngay cả người bình thường, nếu cảm thấy sức khỏe không ổn thì cũng nên hạn chế đến những nơi nhiều âm khí, càng nên hạn chế tham gia những hoạt động ở nghĩa trang như làm lễ tạ mộ.
Theo quan niệm dân gian, trẻ nhỏ dưới 10 tuổi yếu bóng vía, hay bị ma quỷ “trêu”, cũng không nên đi cùng người lớn ra nghĩa trang, làm lễ cúng tạ mộ cuối năm.
Những điều kiêng kị này đã được truyền lại từ đời này qua đời khác. Tuy nhiên, những điều này không hoàn toàn là mê tín mà phần nào đó cũng có cơ sở khoa học. Nghĩa trang thường được đặt ở nơi xa khu dân cư, ít người sinh sống, lại là nơi chôn cất nên không khí cũng lạnh hơn nơi ở bình thường, người nào sức đề kháng kém dễ bị nhiễm lạnh.
Thời điểm cuối năm ở miền Bắc là mùa đông, thời tiết khắc nghiệt hơn, nếu không cẩn thận cũng dễ mắc các bệnh thời khí.
Nếu không chú ý đến những điều này, đi cúng tạ mộ về ốm đau, bệnh tật lại tưởng là phạm phải cấm kị, bị thần linh, tổ tiên “quở trách”, bị ma tà “ám”… rồi lại thành miếng mồi ngon cho những chiêu trò mê tín dị đoan.
Những điều cần lưu ý khi làm lễ cúng tạ mộ cuối năm
Tạ mộ cuối năm vào ngày nào? Làm lễ như nào cho đúng? Thời gian làm lễ cúng không quá khắt khe, chính vì thế gia đình có thể tùy thuộc vào điều kiện của gia đình, cũng như xem xét thêm về vấn đề sức khỏe và thời tiết. Tốt nhất nên chọn ngày tạnh ráo, ấm áp để lễ cúng được diễn ra thuận lợi và suôn sẻ nhất.
Không nên đi tạ mộ vào ngày trời mưa gió, sấm chớp… dễ gây nguy hiểm. Với những gia đình ở miền Bắc, mùa đông khắc nghiệt nên dễ ảnh hưởng đến sức khỏe, chớ nên làm lễ vào những ngày rét mướt đại hàn.
Khi đi tạ mộ, tránh đi vào lúc quá sớm, khi sương đêm còn chưa tan hết, cũng không nên đi khi trời đã muộn, chiều tối nhập nhoạng và đêm âm khí nặng, đi lại cũng khó khăn, dễ gây nguy hiểm.
Cúng tất niên, đi tạ mộ, cúng giao thừa thành tâm càng hưởng phúc. Khi làm lễ phải giữ lòng thành kính, không nên cười đùa cợt nhả, không nên nói to nói lớn, bất kính với người đã khuất. Cha mẹ nếu đưa con nhỏ đi theo thì nên để mắt trông coi con trẻ, tránh để trẻ vô tình làm điều bất kính hay chạy nhảy nô đùa lung tung, vấp ngã mà bị thương.
Không nên ngồi lên trên mộ, dễ gây ra hình ảnh phản cảm, bất kính với người đã khuất. Cũng không nên tranh thủ tập thể dục, dưỡng sinh, ngồi thiền ở nơi nghĩa trang, hàn khí xâm nhập vào người dễ gây bệnh tật.
Lễ tạ mộ cuối năm quan trọng ở tấm lòng thành kính, không nên làm lễ linh đình, tốn kém. Con cháu nhớ ơn thần linh, tổ tiên nên làm lễ cúng chứ không phải để khoe mẽ, chớ nên đặt nặng về hình thức, càng không nên đốt nhiều vàng mã, vừa tốn kém mà vừa cổ xúy cho lệ mê tín dị đoan.
Đồ cúng lễ không nên hạ lễ rồi hưởng lộc, ăn đồ cúng ở ngay nghĩa trang. Thực phẩm để ngoài trời thời gian dài, tiếp xúc với môi trường nơi mộ phần không được vệ sinh, ăn vào dễ gây ra các vấn đề về sức khỏe, không tốt cho hệ tiêu hóa.
Sau khi đi tạ mộ về, nên dùng vỏ bưởi, bồ kết đốt lên để hơ qua người cho ấm, cũng là để tránh hơi lạnh bám vào người. Ngoài ra, có thể lấy gừng đun nước tắm, vừa để làm ấm người, vừa để xua đi hàn khí, âm khí nơi mộ phần.
Một điều nữa cần ghi nhớ khi đi làm lễ cúng tạ mộ, đó là luôn nhớ kĩ việc này là để thể hiện lòng hiếu kính, tưởng nhớ người đã khuất. Con cháu phải giữ tâm thành kính, làm những điều thiện lành để hồi hướng công đức cho ông bà, tổ tiên và người thân đã mất. Hãy để tục lệ tốt đẹp này được lưu truyền chứ đừng trở nên biến chất và biến mất.(st)
Bài viết mang tính tham khảo.
Phong Thủy Trọng Hùng
0937.85.1992
