Tết Nguyên Đán là dịp quan trọng nhất trong năm của người Việt, không chỉ là lễ hội vui chơi mà còn mang nhiều màu sắc tâm linh để tưởng nhớ tới ông bà tổ tiên. Vì thế mà dọn bàn thờ đón Tết là một trong những bước chuẩn bị không thể thiếu, nhiều gia đình muốn nhân cơ hội này thay luôn bàn thờ mới hoặc bày biện lại đồ cúng lễ trên bàn.
Điều này thể hiện sự thành kính chân tâm của con cháu đối với ông bà tổ tiên, không chỉ trong tâm tưởng mà còn thông qua cách thể hiện lễ nghi quy củ, bài bản. Việc chăm lo cho góc lễ nghi của gia đình trong ngày Tết cũng cho thấy sự tiếp nối, gìn giữ truyền thống văn hóa từ thế hệ này qua thế hệ khác.
1. Thay bàn thờ mới
Ban thờ dùng đã lâu nên cũ hỏng thì cần thay mới, nhân dịp cuối năm để tiến hành là hợp lý và tiện lợi. Đây là việc rất quan trọng nên không thể tiến hành tùy tiện mà phải chọn ngày lành tháng tốt, phù hợp với tuổi của gia chủ, sắm đầy đủ vật phẩm và làm lễ cúng xin phép tổ tiên.
Lễ đổi ban thờ tuy không cần biện lễ quá lớn nhưng tuyệt đối không thể làm vào ngày xấu giờ xấu, sẽ mang tới những ảnh hưởng không tốt tới phương diện tâm linh. Và tuyệt đối không được tự ý đổi mà không báo cáo với tổ tiên, chỉ sau khi làm lễ theo trình tự mới được chuyển đồ cũ đi và thay đồ mới vào.
Lễ thay bàn thờ cũ không quá phức tạp, chỉ cần biện hoa quả đèn nhang đơn giản, nhà nào thận trọng hơn thì làm một mâm cơm gồm các món truyền thống như gà luộc, nem, xào, canh, xôi, giò. Lễ bày lên bàn thờ cũ, khấn và báo cho gia tiên biết việc dọn bàn cũ chuyển bản mới, xin phép các cụ cho thực hiện.
Sau đó có thể bắt tay vào dọn dẹp những đồ ở bản cũ, thay bạn mới và đặt đồ mới lên. Nếu đổi bát hương thì rút vài chân hương từ bát hương cũ chuyển sang bát hương mới, nếu không đổi thì lau chùi sạch bát cũ rồi chuyển qua. Tro hương cũ không đổ bừa mà nên thả trôi sông hoặc hòa với nước rồi bón cho cây để không bị tán tài.
Những đồ thờ cũ không nên vứt tùy tiện mà phải phân loại cẩn thận, những thứ có thể đốt thì hóa thành tro còn những thứ không hóa được thì dở bỏ, bọc vào túi rồi vứt ở nơi thanh tịnh. Nên nhớ, dù đã bỏ đi nhưng không được đập phá đồ thờ mà phải dỡ ra nhẹ nhàng, vứt gọn gàng, nếu có thể thanh lý hoặc sử dụng vào mục đích khác thì càng tốt. Với tượng Phật, tượng thần linh khi xuống cấp, muốn bỏ cũ thay mới thì mang lên chùa xử lý chứ không nên vứt bỏ linh tinh.
Đồ cũ dọn gọn, trình báo tổ tiên thần linh rồi thì có thể bày biện đồ mới lên và tiến hành các thủ tục cúng khấn như bình thường.
2. Lau dọn bàn thờ cũ
Có những gia đình chỉ dọn bàn thờ đón Tết chứ không cần thay bàn mới thì công việc đơn giản hơn nhiều. Nguyên tắc lau dọn là từ trên xuống dưới, tiến hành từ nơi cao nhất của bạn xuống nơi thấp hơn. Dùng chổi, khăn lông mới và nước sạch để dọn dẹp, nếu có thể chuẩn bị nước thơm (nước nấu cùng với quế, hồi, đinh hương, gỗ vang, bạch đàn) hoặc rượu gừng thì càng tốt.
Có thể hạn chế được việc di chuyển bài vị, ảnh thờ, bát hương, đồ thờ là tốt nhất. Nếu nhất định phải chuyển thì trải giấy đỏ lên một nơi cao và bằng phẳng, chuyển bài vị, ảnh thờ và bát hương xuống, lưu ý là nếu nhà thờ Phật, thờ thần linh và thờ tổ tiên thì bài vị, bát hương phải để riêng, không được lẫn lộn. Lau sạch các đồ thờ, quét dọn bàn thờ rồi di chuyển các đồ vật về vị trí cũ.
Sau khi hoàn tất việc dọn dẹp, bàn thờ ngày Tết đã chuẩn bị sẵn sàng thì gia chủ nên thắp hương sám hối, báo cáo việc lau chùi bàn đã xong để ông bà tổ tiên được biết.(st)
Bài viết mang tính tham khảo.
Phong Thủy Trọng Hùng
0937.85.1992
